In gesprek over groene groei

Zo zit Esther Pijs in elkaar: “Ik krijg een nieuw pakket en dan ga ik ervoor. Maar na drie weken dacht ik: Esther, wacht ‘ns even. Misschien moet je je even realiseren dat je voor 80% een nieuwe baan hebt. Dat vraagt even tijd, inwerktijd. Inlezen en bijpraten, met directeuren zitten en deep dives doen op complexe dossiers. Ik ben niet ineens op hetzelfde kennisniveau als voorheen op het Groningen-dossier.”

“Tegelijkertijd hebben we een voortvarende minister (Sophie Hermans, red.), die ik zo goed mogelijk wil bedienen.” In het sober aangeklede werkkamertje op het ministerie van Klimaat en Groene Groei (Esther: “Niemand heeft hier een eigen kamer, we hebben meer mensen dan plekken”) raakt Esther Pijs even afgeleid. Een telefoontje. Speaking of. De minister aan de lijn. Ogenblik.

Diversiteit managen en omgaan met weerstand

Esther Pijs en Yolande Verbeek ontmoeten elkaar vandaag niet voor het eerst. Ze spraken elkaar ook op het jaarlijkse Energieontbijt van EBN. De laatste keer was een turbulente. Ze herinneren zich nog hoe aanhangers van Extinction Rebellion er protesteerden. Weerstand van actiegroepen is een thema waar ze allebei mee te maken hebben. “Hoe gaan jullie hier eigenlijk mee om?”, vraagt Esther zich af.

Yolande Verbeek antwoordt: “Vooropgesteld onderken ik het maatschappelijk nut van protestgroepen, hoewel ik er inhoudelijk geen aanhanger ben van. Bij EBN werken we aan de energietransitie met alle dilemma’s die bij de realisatie daarvan komen kijken. Als publiek energiebedrijf staan we voor een betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorziening. Dat wil zeggen dat we voor een duurzame transitie zijn, maar ook nog zekerheid van energie vandaag moeten borgen. En dus steeds realistisch blijven in onze afhankelijkheid van aardgas, dat we bij voorkeur winnen op de Noordzee. Wat ik belangrijk vind, is om ruimte te geven aan de dialoog. Extern, maar ook intern. Een stroming de kop in drukken ten koste van de ander, dat werkt niet. We moeten leren luisteren naar wat de ander beweegt. Dat kan ook betekenen: we agree to disagree.”

“Ik ben het daar super mee eens”, reageert Esther. “Ik vind dat een overheid een afspiegeling moet zijn van de samenleving. Dat lukt natuurlijk niet altijd, maar hoe meer meningen je hebt binnen een organisatie, hoe beter je in staat bent een probleem van verschillende kanten te bekijken. Het gaat erom dat je nieuwsgierig blijft naar de ander. We organiseren veel interne bijeenkomsten over de veelheid aan opvattingen over de energietransitie. Dat is waardevol; er is al zo veel polarisatie in maatschappij.”

De lessen uit Groningen

Volgens Esther toont het Groningen dossier haarscherp aan wat er gebeurt als je de dialoog niet zorgvuldig voert. “Wanneer bewoners niet vroegtijdig worden betrokken in een aanpak, voelen ze zich ongehoord en in de kou gezet. Al die ervaringen uit Groningen neem ik mee in de aanpak van de uitdagingen voor de komende jaren. Hoe kijken jullie eigenlijk naar de toekomst Yolande?”

Yolande Verbeek: “We hebben een mooie positie verworven om onze publieke bijdrage te leveren aan de energietransitie. Die wordt ook logischer. We waren altijd van het gas in de ondergrond en de economische belangen voor Nederland. We zijn opgeschoven naar een brede taak voor de energievoorziening van Nederland. We weten veel van de ondergrond. En nu zien we ook de effecten van ons werk in de bovengrond. Ook dáár kunnen we impact maken. Dat biedt perspectieven voor de toekomst.”

Basis op orde om extern impact te maken

Hoewel niet zo vers als Esther Pijs in haar nieuwe rol, ook Yolande Verbeek vervult haar baan als COO nog relatief kort, sinds 2023. “Klopt, de rol van Chief Operational Officer is nieuw. Maar als EBN groeien we zo hard, dat deze functie wél nodig is. We hebben ons de afgelopen periode goed geprofessionaliseerd en de processen op orde gebracht. De basis moet op orde zijn, zodat we alle energie kunnen inzetten om extern impact te maken.”

Een terugblik op behaalde resultaten

En op welk resultaat ben je trots, is Esther benieuwd.

“Intern heb ik de verbinding kunnen leggen tussen onze drie verschillende businessunits: de warmtetransitie, een duurzaam gassysteem en CO2-opslag. Die werken steeds meer en beter met elkaar samen, zodat ze extern kunnen excelleren. Het lijken geïsoleerde werkvelden, maar dat zijn het geenszins. Zeker gastransitie en CO2-transport en -opslag; die maken gebruik van hetzelfde gasveld en werken voor een groot deel met dezelfde partijen samen. Dat ketendenken begint steeds meer te leven binnen EBN, daar ben ik best trots op. En jij?”

“Ik heb natuurlijk nog maar pas deze portefeuille”, blikt Esther Pijs terug. Toch heeft de DG, zo met het einde van het jaar in zicht, de behoefte om te reflecteren op wat is gerealiseerd, temeer omdat ze nog zoekt naar ingrediënten voor haar komende kersttoespraak voor het ministerie. “De sluiting van het Groningen gasveld is natuurlijk een historische mijlpaal. We zijn druk bezig met de realisatie van wind op zee. Ook de investeringsbeslissing voor Porthos is een geweldig resultaat. Op dit project hebben wij en EBN goed met elkaar samengewerkt. EBN is een zeer deskundige, verbindende en betrouwbare partner. Onze samenwerking heeft zóveel betekent in het laten slagen van het project. Gezamenlijk hebben de teams van EBN en KGG echt de kar getrokken. Daar word ik heel blij van.”

Samen optrekken

Esther Pijs spreekt de wens uit op meer domeinen samen op te trekken. “De beweging die EBN maakt richting de energietransitie helpt”, voegt ze toe. “We hebben niet 100% hetzelfde profiel. EBN wil soms met hinkstapsprongen vooruit. Dat zorgt af en toe voor wrijving. Maar dat is juist goed. Als we samen dat spel goed weten te spelen, kunnen we ver komen.”

“Worden we daar samen beter in, denk je?”, vraagt Yolande Verbeek.

“Zeker, ik ben optimist. Ook intern hebben we behoudende medewerkers, en mensen die wild denken. Aan allebei moet je de ruimte geven.”

Over drie jaar

Tot slot, een vooruitblik. Waar staan EBN en het DG van Esther Pijs over drie jaar? Een heerlijke vraag om over na te denken, vinden de twee. Het dromen kan beginnen. Esther begint vrolijk: “De samenwerking met EBN is minstens zo goed als nu natuurlijk.”

Verder verwacht ze een stuk opgeschoten te zijn met het CO2-opslagproject Aramis. Daarnaast ligt er een sectorakkoord land en zee, waardoor de gaswinning op de Noordzee versnelt. En de netcongestieproblematiek is voor een deel opgelost. “Ook zijn we op weg met de Delta Rijn Corridor. We kondigden onlangs aan ons te gaan richten op waterstof en CO2. Het project heeft vertraging opgelopen, een bittere pil. Het is niet anders. Je kunt wel aan gras trekken, maar daar gaat het niet harder van groeien.”

Yolande Verbeek vervolgt: “Ik ben vooral benieuwd naar hoe we elkaar de komende jaren kunnen versterken op thema’s waar we elkaar tegenkomen. Zoals waterstofopslag. Er zijn veel ontwikkelingen op het gebied van waterstof, maar over waterstofopslag gaat het nog maar weinig. Ik hoop daar samen voortgang op te maken.”

Dat vraagt leiderschap

De COO van EBN maakt alvast een voorbehoud, want de komende drie jaar zullen vast ook keuzes worden gemaakt die achteraf bezien misschien anders gemaakt hadden moeten worden. “Maar we kunnen niet wachten om ze niet te maken. We moeten accepteren dat fouten maken erbij hoort. Ik trek de parallel met de Japanse repareerkunst Kintsugi. Als serviesgoed gebroken is, wordt het gerepareerd met gouden lak.” Yolande wil maar zeggen: sporen van herstel bepalen de schoonheid van het resultaat.

Pionieren

“We zijn ook aan het pionieren”, vat Esther samen. “We zijn onderweg, maar weten de route nog niet precies. Dat is hartstikke leuk. Keuzes maken terwijl je nog niet alles weet, vraagt ook om leiderschap.” Yolande Verbeek knikt instemmend.

Esther Pijs en Yolande Verbeek sluiten af met het voornemen dit gesprek over drie jaar weer te voeren, om vast te stellen welke Groene Groei er is gerealiseerd. De dialoog bood Pijs in ieder geval genoeg inspiratie voor de komende kersttoespraak.