Minister ziet belangrijke rol voor EBN in energietransitie

Maandag 3 mei heeft demissionair minister Bas van t Wout in een kamerbrief toelichting gegeven op de toekomstige rol van EBN in de energietransitie. Jan Willem van Hoogstraten, CEO van Energie Beheer Nederland (EBN), is tevreden over de inhoud. In de brief wordt uitgebreid ingegaan op de rol die EBN kan innemen in de energietransitie: “De energietransitie vraagt om een fundamentele aanpassing van het bestaande energiesysteem en vergaande samenwerking door betrokken partijen uit het private en het publieke domein, met op een aantal thema’s regie vanuit de overheid”, zo staat in de brief. Organisaties als EBN die op het snijvlak van privaat en publiek ondernemerschap opereren, kunnen bijdragen aan de benodigde investeringen in een duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar en ruimtelijk inpasbaar energiesysteem.

“Voor ons is deze brief een bevestiging van het goede werk dat we de afgelopen jaren hebben gedaan en de keuzes die daarbij horen,” aldus Van Hoogstraten. “Het is onze ambitie om de verduurzaming van de gaswaardeketen te helpen versnellen. EBN participeert namens de staat voor 40% in die gehele keten: van opsporing, via ontwikkeling en productie naar transport, opslag en verkoop. Met onze ervaring en kennis van de diverse onderdelen van die gaswaardeketen kunnen we in alle stappen in de verduurzaming naar een nieuw energiesysteem een bijdrage leveren. Wij hebben als primair doel om in lijn met het kabinetsbeleid de CO₂-uitstoot in de hele keten met 49% in 2030 terug te brengen. Zowel bij het benutten en ontwikkelen van Nederlands aardgas, de ontwikkeling van aardwarmte, de realisatie CO₂ opvang als door werk te verrichten voor groen gas, waterstof en energieopslag.”

Concrete invulling

In de brief staat de minister stil bij de verschillende toepassingen/activiteiten waar voor EBN een rol is weggelegd.

Aardgas: voorraden op de Noordzee en infrastructuur

Het kabinet geeft de voorkeur van winning van Nederlands aardgas uit de kleine velden boven het importeren van buitenlands gas. Als partner in nagenoeg alle gaswinningsprojecten in Nederland richt EBN zich er op om de resterende gasvoorraden optimaal te benutten en de emissies bij de gaswinning vergaand terug te dringen. Daarnaast zet EBN zich actief in om de gasinfrastructuur zo effectief mogelijk op te ruimen of te hergebruiken voor transport en opslag van CO₂, groen gas, waterstof, duurzame energie en warmte.

Aardwarmte: zorgvuldige versnelling en bundeling kennis

Gezien de uitdagingen op het gebied van kennis en innovatie en het maatschappelijke belang van een snelle en zorgvuldige ontwikkeling van aardwarmte in de gebouwde omgeving, glastuinbouw en industrie, vindt het kabinet dat hier een publieke taak ligt. Door deelname van EBN in alle aardwarmteprojecten kan zij ervaringen uit de projecten samenvoegen en als gebundelde kennis inzetten voor kostenreductie, innovatie, ontwikkeling van de ondergrond, beleidsontwikkeling en stimuleringsmaatregelen. Totdat de gewijzigde Mijnbouwwet in werking treedt, kan EBN al deelnemen in aardwarmteprojecten na instemming van de Minister. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het vandaag aangekondigde project Warmte van Leeuwarden waarmee de gebouwde omgeving van Leeuwarden binnenkort van aardwarmte moet worden voorzien. Daarnaast voert EBN al verschillende activiteiten uit zoals het in kaart brengen van de potentie van aardwarmte in de ondergrond van Nederland (SCAN), Green deals en de Kennis en Innovatie Roadmap Aardwarmte (KIRA).

CCS: coördinatie en veilige opslag vanuit publiek belang

CCS (CO₂ opvang en opslag) is vooral voor de industrie een belangrijke manier om de klimaatdoelstellingen te halen. Zoals aangekondigd in het Klimaatakkoord heeft EBN de opdracht om de geschiktheid van offshore gasvelden voor CCS in kaart te brengen en de studie die hier al voor verricht is up-to-date te houden. Coördinatie rondom het vrijkomen van gasvelden, waarvan EBN in de regel voor 40% mede-eigenaar is, kan er toe bijdragen dat de bestaande infrastructuur op zee en de beschikbare reservoirs optimaal ingezet kunnen worden voor toekomstige opslag van CO₂. Daardoor kunnen de kosten zo veel mogelijk worden beperkt en wordt het publieke belang van een veilige opslag geborgd. EBN is al deelnemer in het Porthosproject om de tijdige totstandkoming van het eerste CCS project in Nederland te versnellen en de kosten hiervoor te verlagen. Later in het voorjaar zal er een brief over de rol van publieke ondernemingen in CCS naar de Tweede Kamer worden gestuurd.

Groen gas: opschalen en hergebruik

Groen gas is een belangrijke energiedrager in een duurzaam energiesysteem. EBN kan helpen in het opschalen van de groen- gas productie. Ook kan zij hergebruik van mijnbouwlocaties, die al beschikken over een aansluiting op het gasnet en die ingericht zijn op grootschalige energieproductie- en conversieactiviteiten, ondersteunen. EBN heeft al op nationale schaal een analyse gemaakt van de potentie voor hergebruik en de randvoorwaarden die hiervoor noodzakelijk zijn. Een van de concrete locaties waar EBN nader onderzoek zal doen naar de haalbaarheid van hergebruik is de voormalige Gaszuivering Installatie (GZI) in Emmen.

Waterstof: ontwikkeling nieuwe waardeketen

De ontwikkeling van waterstof is van groot belang, gezien de onmisbare rol van gasvormige energiedragers voor het realiseren van een energiesysteem dat betrouwbaar, schoon, betaalbaar, veilig en ruimtelijk inpasbaar is. Voor waterstof als energiedrager moet een nieuwe waardeketen worden ontwikkeld. EBN zou in de beginfase van de ontwikkeling van de waardeketen voor waterstof een faciliterende en versnellende rol kunnen spelen door het hergebruik van bestaande assets te faciliteren (zoals mijnbouwlocaties en on- en offshore gasinfrastructuur voor groene waterstofproductie en -transport). Vanuit haar huidige rol in het energiesysteem draagt EBN al bij aan de ontwikkeling van waterstof. Een concrete casus waar groene waterstofproductie, en tegelijkertijd hergebruik van een mijnbouwlocatie nu al wordt onderzocht, betreft de voormalige Gaszuivering Installatie (GZI) in Emmen.

Energieopslag: matchen van vraag en aanbod

De energietransitie is een transitie van een betrouwbare, betaalbare maar niet duurzame energievoorziening naar een systeem dat duurzaam, maar intrinsiek onbetrouwbaar en mogelijk minder betaalbaar wordt. In het toekomstige energiesysteem zullen zowel het aanbod van energie als de vraag naar energie sterk kunnen variëren, onder andere onder invloed van weersomstandigheden. Toch is een naadloze aansluiting van vraag en aanbod, niet alleen binnen de dag, maar ook tussen de seizoenen van cruciaal belang. De opslag van energie in de ondergrond kan een belangrijke rol spelen bij het balanceren van vraag en aanbod van energie. EBN is al betrokken bij gasopslag in de lege gasvelden, bijvoorbeeld in de gasopslag Bergermeer. In de toekomst zal het nodig zijn ook waterstof en hoge temperatuur warmte op te slaan. Opslag van energie onder de grond wordt steeds belangrijker.