Hoe ontstaat aardgas?
De oorsprong van aardgas ligt miljoenen jaren terug. Resten van planten en dieren kwamen toen terecht op de zeebodem. Deze resten werden afgedekt met bodem- en steenlagen. Onder invloed van druk en warmte is hieruit onder andere aardgas ontstaan. Bij de vorming hiervan ontsnapt het aardgas uit de laag waarin het is ontstaan. Deze laag wordt het ‘moedergesteente’ genoemd. Schalie- en steenkoollagen zijn voorbeelden van moedergesteenten.
Verschillende bodemlagen spelen een rol spelen bij de vorming en winning van aardgas (klik voor een vergroting.)
Het aardgas stijgt vanuit het moedergesteente door poreus zandgesteente omhoog totdat het op een ondoordringbare lagen stuit. Hier verzamelt het gas zich in zogenaamde ‘aardgasvallen’. Vanuit deze vallen wordt het aardgas gewonnen. Vaak wordt gedacht dat deze vallen een open ruimte zoals een grot zijn. In werkelijkheid is het dus een laag zandsteen waar het gas tussen de zandkorreltjes zit. Gasvelden liggen in Nederland gemiddeld op een diepte van 3 kilometer.
Aardgaswinning in Nederland
Het aardgas dat we in Nederland gebruiken wordt gewonnen in de Nederlandse kleine gasvelden en in het buitenland. Decennialang hebben Nederland en West-Europa kunnen profiteren van de aanzienlijke Nederlandse aardgasvoorraden. Opsporing en gaswinning uit de zogenaamde kleine velden draagt bij aan de Nederlandse reserves. In totaal vindt er op zo’n 250 plekken in Nederland winning van aardgas plaats.
Fases van gaswinning
Het winnen van aardgas start met de zogeheten verkennningsfase. In deze periode van zo’n zes tot 12 maanden verkennen de mijnbouwmaatschapppijen de mogelijkheid van gaswinning met behulp van seismisch onderzoek. Bij een positief resultaat vindt de volgende fase plaats, de opsporingsfase. Met een proefboring wordt bekeken of er ook echt aardgas in de grond zit.
Bij een geslaagde proefboring gaat de winningsfase van start. Hierbij verandert de proefboorlocatie in een winningslocatie en wordt aangesloten op het aardgasdistributienetwerk. Gemiddeld wordt in deze periode 75-85% van het in een veld aanwezige aardgas gewonnen. Is dit niveau bereikt dan wordt de winning gestaakt. Het bedrijf dat het aardgas wint is dan wettelijk verplicht de locatie op te ruimen in de opruimingsfase. In een enkele situatie kan de locatie hergebruikt worden voor bijvoorbeeld CO2-opslag.
De fases van een aardgasproject – klik op de afbeelding voor een vergroting.
Wet- en regelgeving
Winning van aardgas valt onder een groot aantal (inter)nationale wetten en regels. Aardgas wordt diep onder de grond gewonnen. Daarmee is gaswinning een mijnbouwactiviteit. Daarom gelden voor het winnen van aardgas de regels uit de Mijnbouwwet, het Mijnbouwbesluit en de Mijnbouwregeling. Deze regels sluiten aan op de regels die de Europese Unie aan gaswinning stelt. Deze Europese regels zijn vastgelegd in de Koolwaterstoffenrichtlijn.
Iedereen die zich bezighoudt met gaswinning moet ook rekening houden met het omgevingsrecht. Het omgevingsrecht is grofweg te onder te verdelen in de thema’s milieu, ruimtelijke ordening, natuur en water. Binnen deze thema’s bestaan er talloze wetten en regels die van toepassing kunnen zijn op de opsporing en winning van gas. Andere wet- en regelgeving die van invloed kan zijn: de Ontgrondingenwet, de Wet inzake de luchtverontreiniging en de Wet geluidhinder.
