Hoe werkt CCS?
CO2 wordt afgevangen bij de industrie en vervolgens via een pijpleiding of via schepen getransporteerd naar een verzamelpunt. Bij het verzamelpunt wordt de CO2 in een compressorstation gereed gemaakt voor transport via een pijpleiding naar het ondergrondse opslagreservoir.
De fases van een CO2-opslagproject – klik op de afbeelding voor een vergroting.
Ondergrondse CO2-opslag
Voor het opslaan van CO2 worden in Nederland lege gasvelden onder de Noordzee gebruikt. De CO2 wordt opgeslagen in de poriën van het zandsteen, waar zich voorheen het aardgas bevond. Het gas heeft miljoenen jaren onder hoge druk hermetisch afgesloten gezeten door de afsluitende gesteentelaag bovenop het reservoir (caprock) en de afsluitende zijkanten. Deze druk is door de gaswinning afgenomen en zal door de opslag van CO2 weer toenemen.
Vanaf het compressorstation loopt een transportleiding naar een platform op de Noordzee. Via het platform wordt de CO2 naar de zogeheten injectieputten geleid. De CO2 wordt via een put in het lege gasveld geïnjecteerd. De put is een metalen verbuizing die met cement is vastgezet aan het gesteente tot in het gasveld. In de put bevindt zich monitoringsapparatuur om de CO2-injectie te controleren op druk en temperatuur. Na het beëindigen van de CO2-injectie – als het reservoir vol is en op de juiste einddruk –worden de putten permanent en hermetisch afgesloten met een grote cementplug.
Alle onderdelen van de CO2-opslag keten.
Voor welke bedrijven is CCS bedoeld?
De mogelijkheid tot het afvangen en opslaan van CO2 is bedoeld voor industrieën waarvoor het niet haalbaar is om op korte termijn het productieproces volledig vrij te maken van CO2-uitstoot, onder meer omdat oplossingen niet op tijd beschikbaar zijn. Het gaat hierbij voornamelijk om energie-intensieve bedrijven zoals de productiebedrijven van staal, chemie, kunstmest en raffinaderijen.
CCS zorgt voor de noodzakelijke CO2 –reductie en geeft bedrijven de tijd om toekomstbestending te verduurzamen. De technologie die wordt ontwikkeld voor de afvang en transport van CO2 kan bovendien dienen als facilitator van de waterstofeconomie, als opmaat naar het hergebruik van koolstof (Carbon Capture and Utilisation, CCU) en misschien zelfs voor het verwijderen van in de atmosfeer aanwezige CO2 (Direct Air Capture).
De rol van EBN in CCS
EBN is actief betrokken bij de ontwikkeling van CO2-opslag onder de Nederlandse Noordzee. Dit doen we als adviseur van het ministerie van Klimaat en Groene Groei en ter uitvoering van het klimaat- en energiebeleid. We werken samen met publieke en private partijen die betrokken zijn bij de realisatie van CCS in Nederland. EBN neemt als partner deel aan de CO2-transport en opslagprojecten Porthos en Aramis, en aan andere projecten die CO2 opslag onder de Noordzee mogelijk maken. Daarnaast ontwikkelt en deelt EBN kennis op het gebied van CO2 -opslag.
CO2-opslag projecten in Nederland
Op dit moment werken verschillende bedrijven aan de ontwikkeling van een tweetal projecten om CO2-opslag in Nederland mogelijk te maken. Dat zijn de projecten Porthos en Aramis.
Porthos
Porthos is een CO2-opslagproject waarbij afgevangen CO2 van Air Liquide, Air Products, ExxonMobil en Shell in het Rotterdams havengebied, wordt getransporteerd en opgeslagen in lege gasvelden onder de Noordzee. Porthos is een samenwerkingsverband van Port of Rotterdam, Gasunie en EBN. Volgens de planning wordt in 2023 een definitieve investeringsbeslissing genomen zodat het systeem in 2026 operationeel kan zijn. In totaal gaat Porthos circa 37 megaton CO2 opslaan. Dat is ongeveer 2,5 megaton CO2 per jaar, gedurende 15 jaar. Meer informatie op de projectwebsite van Porthos.
Aramis
Met het project Aramis beogen de initiatiefnemers Shell, TotalEnergies, Gasunie en EBN om een grootschalige CO2-transportinfrastructuur op te zetten vanuit het Rotterdams havengebied om opslag mogelijk te maken. Zowel industrieën die CO2 afvangen als operators die CO2 opslaan kunnen op deze infrastructuur aansluiten. De infrastructuur biedt transport per schip en een landleiding naar een CO2-verzamelpunt met opslagtanks, een compressor en een pompstation. Hier wordt de CO2 op de juiste temperatuur en druk gebracht voor verder transport naar de opslagvelden via een onderzeese pijpleiding. De planning is om het project tussen 2023 en 2026 uit te voeren en in 2026 te starten met de daadwerkelijk opslag. In eerste instantie wordt uitgegaan van 5 megaton CO2-opslag per jaar. Meer informatie op de projectwebsite van Aramis.
