Voorwoord

2023 was wederom een veelbewogen jaar. Spanningen in het buitenland en in het binnenland waren goed zichtbaar en voelbaar. Ook binnen de energietransitie kwamen botsende belangen steeds meer bloot te liggen, of het nu gaat om botsende belangen tussen regio’s, generaties of mens en natuur.

De energietransitie gaat over de vraag welke belangen wij voorop stellen. Over de vraag in wat voor soort land we willen leven. Steeds meer mensen doen mee in deze dialoog en zijn zich bewust van hun belang in de transitie. Overal in Nederland gaan mensen zelf aan de slag, zij aan zij met bedrijven en overheden.

Als publiek energiebedrijf zien wij het als onze opdracht om publieke belangen te borgen in het huidige en toekomstige energiesysteem. Enerzijds werken we aan het duurzame energiesysteem van morgen, anderzijds zorgen we voor de betaalbare en betrouwbare energie van vandaag.

Waar belangen botsen, is het zaak om transparant en op basis van de feiten en cijfers het gesprek aan te gaan met alle belanghebbenden. Hoe we de dingen doen, is minstens zo belangrijk als wat we doen. Een belangrijke les uit de parlementaire enquête Groningen, waar wij in 2023 mee aan de slag zijn gegaan.

In de realisatie van de energietransitie merken we hoe belangrijk het behouden en versterken van het maatschappelijk draagvlak is. Versnellen in de uitvoering kan alleen als we erin slagen alle belangen in voldoende mate te dienen, die van de markt, van de overheid en van omwonenden.

Waar belangen botsen, is het ook noodzakelijk om soms geduld te hebben. Dit jaar kwam de Raad van State met een belangrijke uitspraak: het Porthos-project voor CO₂ -opslag mag doorgaan. In het najaar werd (samen met Havenbedrijf Rotterdam en Gasunie) het investeringsbesluit genomen, zodat het project ook echt werkelijkheid wordt en een bijdrage kan leveren aan de klimaatdoelstellingen. Daarnaast bereidden we Aramis voor, een ander CO₂ -opslagproject. Samen vormen ze geen definitieve oplossing. Maar zolang de vraag naar fossiele brandstoffen hoog blijft, zijn ze hard nodig om de Nederlandse klimaatdoelen te behalen.

En we zetten ons in 2023 onverminderd in voor de warmtetransitie. Maar liefst 44% van de Nederlandse energievraag gaat over warmte. Verduurzaming daarvan is dus cruciaal. Toch komt de ontwikkeling van aardwarmte en warmtenetten nog langzaam op gang. Reden voor de overheid om de regie te pakken. In 2023 gingen we door met onderzoek naar gebieden die geschikt zijn voor de winning van aardwarmte.

Daarnaast speelden we een onverminderd belangrijke rol in een verantwoorde winning van Nederlands gas, waarbij het uitgangspunt is dat Nederlands gas een kleinere CO2 – voetprint heeft dan geïmporteerd gas. Nu het Groninger gasveld in 2024 definitief sluit en dit echt gezien kan worden als het einde van een tijdperk van 60 jaar, zal het aandeel energie dat we in Nederland produceren (op dit moment circa 30% van ons verbruik) verder afnemen. Daarmee neemt het belang van gasopslagen op korte termijn toe. We hopen dat een nieuw kabinet in 2024 blijft investeren in voldoende duurzame energie van eigen bodem.

Waar belangen botsen, wil EBN verbinden. Daarom stimuleerde EBN de geïnformeerde dialoog over energie ook in 2023. Met bijvoorbeeld duidelijke infographics (dit jaar ook speciaal gericht op jongeren), masterclasses op middelbare scholen (waaraan al ruim 10.000 scholieren meededen) en in 2023 een verkiezingsdebat, samen met BNR Nieuwsradio. Het motto: respect voor elkaar én voor de feiten.

Ik sluit af met twee cijfers. Het eerste is de winst van EUR 246 miljoen die we vorig jaar boekten. Een kleinere plus dan in het jaar ervoor, toen de gasprijzen extreem hoog waren. Het tweede cijfer gaat over ons jubileum. In 2023 bestond EBN vijftig jaar. Al die tijd spelen we een centrale rol in het Nederlandse energiesysteem.

Jan Willem van Hoogstraten
CEO EBN