Een stabiel systeem is het uitgangspunt
Achtergrond
Strategische autonomie is een term die de laatste tijd steeds meer ingeburgerd raakt, ook in het energielandschap. Het vormt het vertrekpunt van een gesprek met Gijs Postma, MT-lid van de directie Energiemarkt van het ministerie van Klimaat en Groene Groei en Nicolien Vrisou van Eck, directeur Gastransitie bij EBN. Over autonomie, gasbergingen en stabiliteit in het systeem.
Gijs: “De term strategische autonomie is een interessante. Autonomie is namelijk best een uitdaging voor een land dat sinds 2018 netto-importeur is van aardgas. Ik zou willen zeggen: we moeten ons systeem dusdanig inrichten dat we binnen alle acceptabele risiconiveaus kunnen handelen. Dat lijkt me het juiste uitgangspunt.”
Nicolien: “Eens, het is van groot belang voor Nederlandse huishoudens en bedrijven dat de leveringszekerheid van gas geborgd blijft in een tijd waarin we voor onze gastoevoer grotendeels afhankelijk zijn geworden van het buitenland en die gekenmerkt wordt door oplopende geopolitieke spanningen. Hoe je het ook wendt of keert, we zijn met het wegvallen van het Groningenveld gevoeliger geworden voor internationale ontwikkelingen, prijsschommelingen op de internationale gasmarkt en het wegvallen van de gasinfrastructuur voor import en eigen productie. We leven in een tijd die niet met eerdere situaties is te vergelijken. We zullen er in Nederland voor moeten zorgen dat we blijven werken aan de voorzieningszekerheid, betaalbaarheid en verduurzaming van energie. En waar mogelijk de afhankelijkheid te verminderen. In dat kader is het heel goed dat we medio april het akkoord tekenen met het ministerie van KGG en de sector om gaswinning op de Noordzee een impuls te geven, en de nog aanwezige 100 miljard kubieke meters aan reserves waar mogelijk te winnen. Daarnaast moeten we ervoor blijven zorgen dat mensen en bedrijven altijd kunnen beschikken over energie, en dat betekent dus ook goed gevulde bergingen.”
Gijs: “En tegelijkertijd zijn we gebaat bij een energiesysteem dat stabiel en in balans is. En daarbij dat we een evenwichtig beleid voeren en ons niet laten gek maken door de omgeving. Om een voorbeeld te geven: in de ogen van veel mensen was de vulgraad van onze bergingen deze winter te laag, met alle mogelijke commotie van dien. Van de overheid werd verwacht dat we zouden ingrijpen. Als je echter naar de vulgraden kijkt van de afgelopen tien jaar, blijkt dat we het heel gemiddeld hebben gedaan. We zijn binnen het risicoprofiel gebleven.”
Gijs: “Ik vind het belangrijk om het gehele gassysteem als uitgangspunt te nemen voor overheidshandelen. Dat systeem omvat Nederlandse gasvelden, gasopslagen, LNG-importterminals en pijpleidingen onder andere van en naar het buitenland. De volumestromen die daar doorheen gaan zijn de afgelopen jaren behoorlijk veranderd, mede door de oorlog in Oekraïne en het sluiten van “Groningen”. De balans in dat systeem is uitgangspunt voor het handelen van de marktpartijen en die hebben dat tot op heden goed gedaan. Ook de afgelopen turbulente jaren. Daarop ingrijpen kan een risico met zich meebrengen. Daarom zijn we terughoudend daarin. Desondanks hebben we in ons recente Wetsvoorstel bestrijden energieleveringscrisis diverse maatregelen aangekondigd die het vangnet versterken. Hieronder valt bijvoorbeeld de vultaak van EBN die we al eerder hebben ingezet.
Nicolien: “Die taak hebben we in 2022 voor het eerst gekregen, en is daarna elk jaar herhaald. Met het verankeren in de wet wordt het een structurele taak, en dat lijkt ons goed. Hetzelfde geldt voor het realiseren van een beperkte noodvoorraad van 5TWh. Wel is het zo dat vanuit de overheid voor het geheel subsidie nodig zal zijn voor het afdekken van de beheerkosten, transport- en opslagkosten, de rentelasten en eventuele negatieve zomer-winter spreads.”
Gijs: “Hoe de situatie over vijf jaar zal zijn? De vraag zal verder zijn gedaald, de verduurzaming verder op gang gebracht en ik verwacht dat we elk jaar iets meer ontspanning krijgen op de gasmarkt. Dat lijkt me in ieder geval een uitstekend streven voor de nabije toekomst.”
Nicolien: “Daar sluit ik me van harte bij aan. En waarbij we niet moeten vergeten dat we de infrastructuur ook voor ons toekomstige energiesysteem en de verduurzaming daarvan nog hard nodig hebben. En in z’n algemeenheid: als we onze risico’s spreiden zijn we het best voorbereid op de mogelijke scenario’s in de toekomst.”
Ik vind het belangrijk om het gehele gassysteem als uitgangspunt te nemen voor overheidshandelen.
Gijs Postma
MT-lid van de directie Energiemarkt van het ministerie van Klimaat en Groene Groei Meer over Energieopslag
Voer de dialoog met ons
