Energie Beheer Nederland: voortgang én winst in 2021

Energie Beheer Nederland (EBN) kende in 2021 in tweeërlei opzichten een positief jaar. Het boekte verdere voortgang met het verduurzamen van de gaswaardeketen, en het bedrijf levert daarmee een substantiële bijdrage aan het versnellen van de energietransitie, Klimaatdoelen en  Regeerakkoord. Daarnaast leidde de bijzonder hoge gasprijs tot een nettowinst van EUR 656 miljoen. Dit alles staat echter in de schaduw van de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne die sinds februari woedt.

Uitbreiding rol

EBN opereert vanuit drie strategische pijlers: Our Dutch Gas, Return to Nature en New Energy.  Met deze strategie geeft zij invulling aan de ambities van Nederland om een duurzaam energiesysteem te bouwen. In dat systeem hebben nieuwe toepassingen als aardwarmte, waterstof en groen gas ieder een plek. Daarnaast is er een rol weggelegd voor CO₂-afvang en opslag en (ondergrondse) energieopslag. Jan Willem van Hoogstraten, CEO EBN : “In 2021 zijn er op de verschillende terreinen concrete resultaten geboekt. Met de projecten Porthos en Aramis dragen we bij aan de ontwikkeling van CO₂-opslag. Voor de ontwikkeling van aardwarmte zag het eerste project in de gebouwde omgeving in Leeuwarden het licht. En met het SCAN project onderzochten we de afgelopen twee jaar ruim 1500 kilometer Nederlandse ondergrond op de geschiktheid voor aardwarmte. In mei van het afgelopen jaar verscheen de Kamerbrief over de rol van EBN in de energietransitie, waarin alle genoemde toepassingen een plaats hebben. Dit jaar verwachten we een nadere invulling van onze specifieke rol op al deze terreinen.”

Afhankelijkheid en belang ontwikkeling Nederlands gas

Duidelijk is dat het aandeel hernieuwbare energie in het energiesysteem momenteel nog te ver achterblijft om nu al zonder aardgas te kunnen. EBN staat dan ook voor een optimale en veilige benutting van Nederlands gas uit de zogeheten kleine velden gedurende de transitie naar een duurzaam systeem. Om een aantal redenen heeft binnenlands gas uit kleine velden de voorkeur boven import: de CO₂-uitstoot is circa 30% lager, het levert de maatschappij gasbaten op, biedt werkgelegenheid en bovendien kan op deze manier belangrijke kennis van de ondergrond worden behouden.

Nederland is sinds 2018 netto-importeur van aardgas, en daardoor gevoelig voor internationale ontwikkelingen, zegt van Hoogstraten. “Krapte op de internationale gasmarkt zorgde vorig jaar voor hoge gasprijzen en een relatief lage vulgraad van de Nederlandse gasopslagen (voor hoogcalorisch gas) aan het begin van de winter. De zorgen over betaalbaarheid en leveringszekerheid als gevolg hiervan en van de oorlog in Oekraïne laten zien hoe belangrijk het is dat ons energiesysteem betaalbaar en betrouwbaar is en blijft.”

Financiële ontwikkelingen

Vorig jaar kenmerkte zich door een bijzonder hoge gasprijs, en dat is terug te zien in het resultaat van EBN. Bij een omzet van bijna EUR 3,0 miljard behaalde EBN een positief resultaat van EUR 656 miljoen. In 2020 bedroeg de omzet nog circa EUR 1,2 miljard en werd een negatief resultaat van EUR 364 miljoen behaald. In 2021 hebben we onze voorziening voor aardbevingsgerelateerde kosten uitgebreid naar bijna EUR 2,0 miljard en de voorziening voor het opruimen van putten en installaties groeide naar EUR 2,9 miljard. Daarnaast is ons eigen vermogen voor het eerst de grens van EUR 1,0 miljard gepasseerd. Dat betekent dat EBN een belangrijke stap heeft gezet om meer financieel robuust te zijn voor volatiele marktomstandigheden en in staat zal zijn haar toekomstige verplichtingen te voldoen.

Inzetten infrastructuur; hergebruiken en ontmantelen

EBN werkt met olie- en gasbedrijven via Nexstep samen om het ontmantelen en hergebruik van olie- en gasinfrastructuur zo veilig, verantwoord en efficiënt mogelijk te organiseren. Door efficiënt en effectief samen te werken kunnen op termijn in het ontmantelen substantiële kostenbesparingen worden gerealiseerd (EUR 2,0 miljard). Tevens kan de infrastructuur uitstekend worden ingezet voor de energietransitie. Een goed voorbeeld daarvan is CO₂-opslag in lege gasvelden op zee, waarmee EBN in 2021  met de projecten Porthos en Aramis in samenwerking met verschillende partners verdere stappen heeft gezet. Voor het realiseren van de klimaatdoelen van 2030 is CO₂-opslag een onmisbare (tussen)oplossing. Naar verwachting wordt de eerste CO₂ in 2025 opgeslagen in een leeg gasveld voor de kust van Rotterdam.

Aardwarmte en het belang van de ontwikkeling van de warmteketen

Op het gebied van verduurzaming van warmte werkt EBN met steeds meer partijen nauw samen in de totstandkoming van aardwarmteprojecten. Aardwarmte is met name in de gebouwde omgeving en (glas)tuinbouw een uitstekend en duurzaam alternatief voor aardgas. Eind  2021 werkte EBN samen in zo’n  30 projecten. Inmiddels is in februari 2022 de deelname van EBN in aardwarmteprojecten ook in de mijnbouwwet verankerd waardoor er sneller, meer projecten tot ontwikkeling zouden moeten komen.  In 2030 denken we betrokken te zijn bij zo’n 200 aardwarmteputten in Nederland. Aardwarmte kan alleen succesvol worden ontwikkeld als er warmtenetten aanwezig zijn, en staat daardoor niet op zich maar valt of staat bij de gehele warmteketen. Het belang daarvan – als ook van de juiste subsidievorm die die ontwikkeling faciliteert – is een belangrijk aandachtspunt.

Om de ondergrond in kaart te brengen is EBN onverminderd verder gegaan met SCAN. Nog niet onderzochte delen van de Nederlandse ondergrond werden door middel van seismisch onderzoek in beeld gebracht om de potentie van aardwarmte helder te krijgen. Inmiddels is de landelijke seismische campagne afgerond en in totaal is 1571 kilometer seismisch onderzoek gedaan. Een volgende stap is om met vervolgonderzoek de potentie van de aanwezigheid van aardwarmte nog beter in kaart te brengen.

Geïnformeerde dialoog: het belang van feiten en cijfers in de energietransitie

EBN is vanuit haar positie in de diverse werkvelden van de transitie en haar kennis (ondergrond, financieel/economisch en netwerk) bij uitstek gepositioneerd om de juiste discussie en dialoog over de energietransitie en de status ervan te ondersteunen.  Hier draagt het bedrijf aan bij met publicaties als het digitale Focus magazine en de EBN-Infographic ‘Energie in cijfers’. Verder is in 2021 discussiereeks Transition Talks gestart, waarbij de voortgang van de energietransitie op een interactieve manier wordt besproken met partijen die daarin een rol hebben. Daarnaast was EBN initiatiefnemer van de uitgave ‘Zo werkt Energie in Nederland’ uitgebracht; een door 21 partijen samengestelde uitgave die een  compleet beeld geeft van energie en het Nederlandse energiesysteem. Ook werden ‘De week van de Noordzee’ en de ‘De week van de aardwarmte’ gehouden, waarin tal van relevante onderwerpen en sprekers de revue passeerde. Met het bieden van platformen waar de energiewereld met elkaar in gesprek gaat, faciliteert EBN ook de komende jaren de energiediscussie in Nederland.